Tuberculose: nog helemaal van deze tijd...

03 Apr 2018 | Terug naar Nieuws, publicaties en jaarverslagen
Dutch

Met een opvallend filmpje vroeg Het Tuberculosefonds aandacht voor het feit dat 'tering' in feite tuberculose (TB) is en vooral dat deze ziekte helaas nog steeds bestaat. Wereldwijd overlijden er dagelijks (!) bijna 5.000 patiënten aan de gevolgen van besmetting met 'Mycobacterium tuberculosis'.

Daarmee is tbc de meest dodelijke infectieziekte ter wereld. Bovendien zijn naar schatting twee miljard (!) mensen 'verborgen' geïnfecteerd, zodat uitbraak en verspreiding van TB altijd op de loer ligt. De ontwikkeling van nieuwe therapieën is een dringende noodzaak.

Waarom betere geneesmiddelen nodig zijn

Tegen de gevolgen van infectie op jonge leeftijd is al bijna honderd jaar een effectief vaccin beschikbaar, dat naar schatting meer dan honderdduizend kinderlevens redt per jaar: BCG (Bacille Calmette-Guérin). Dit vaccin blijkt echter onvoldoende werkzaam tegen de levensbedreigende 'tuberculoïde' longontsteking op latere leeftijd. Om tuberculose te bestrijden, is daarom een beter vaccin (of vaccinatieschema) hard nodig. Weliswaar zijn naast BCG ook medicijnen beschikbaar, maar bij besmetting met Mycobacterium tuberculosis duurt een dergelijke behandeling maanden tot meer dan een jaar. Antibioticum-resistente stammen steken bovendien steeds vaker de kop op.

Vlotte ontwikkeling effectieve therapieën lastig

De noodzaak van betere vaccins en geneesmiddelen is duidelijk. Toch blijkt een vlotte ontwikkeling van effectieve therapieën lastig. In de weg staan 1) een gebrekkig inzicht in beschermende mechanismen van de mens en 2) de afweer-ontwijkende strategieën van Mycobacterium tuberculosis. In het onderzoek naar betere preventie en behandeling kunnen makaken een belangrijke rol vervullen.

Voorspellende waarde van de makaak

Deze apen lijken veel op de mens. Denk daarbij aan erfelijke verwantschap en gelijkenis van het immuunsysteem. Hetzelfde geldt voor de vatbaarheid voor tuberculose en de manier waarop de ziekte zich manifesteert. De voorspellende waarde van de makaak voor de mens is daarmee beter dan ieder ander beschikbaar diermodel.

Ruimte voor verbetering

BPRC signaleert dat de mate waarin BCG beschermt tegen tuberculose ook bij makaken kan verschillen. Zowel in de mens als in niet-humane primaten onderdrukt BCG weliswaar de ziekte, maar dit vaccin beschermt niet per se tegen infectie met Mycobacterium tuberculosis. Er is dan ook ruimte voor verbetering. En die ruimte biedt weer perspectief om de werking van nieuwe therapieën te evalueren in een 'op-de-mens-gelijkend' model.

Meer inzicht

Na uitgebreid vooronderzoek testen we bij BPRC nieuwe vaccinkandidaten in primaatmodellen op veiligheid (het wel of niet optreden van bijwerkingen), immunogeniteit (het op gang brengen van een afweerreactie in de gastheer) en beschermende werking (het voorkomen van infectie of ziekte). Dit onderzoek biedt bovendien de kans om onder gecontroleerde omstandigheden complexe interacties tussen ziekteverwekker (pathogeen) en gastheer te ontrafelen, met als resultaat meer inzicht in deze infectieziekte en het kunnen ontwerpen van verbeterde therapieën.

TB blijft vooralsnog een nummer 1 killer op het gebied van infecties, maar intensief en onverminderd onderzoek zal uiteindelijk leiden tot een oplossing voor deze ernstige ziekte.