Wie denkt dat onderzoekers van BPRC alleen met apen werken heeft het mis. (Inter)nationale samenwerkingsverbanden maken het soms mogelijk dat iemand langere tijd op een ander onderzoeksinstituut werkt. Zo ook één van onze promovendi. De afgelopen twee jaar werkte ze voor haar promotieonderzoek op de afdeling Medische Microbiologie van Amsterdam UMC. De laboratoriumtechnieken die ze daar mede-ontwikkelde en optimaliseerde zijn nu ook gebruikt voor de ontwikkeling van een covid-19 therapie. Dit leverde een co-auteurschap op in het tijdschrift Science.
Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen. Dat geldt ook voor ons lichaam. Als we voor de tweede keer in aanraking komen met dezelfde ziekteverwekker, reageert ons afweersysteem efficiënter. Hierdoor worden we minder ziek dan de eerste keer, of zelfs helemaal niet ziek. Een vaccin werkt als zo’n eerste infectie, maar dan zonder de complicaties die een echte infectie soms met zich meebrengt. Het afweersysteem herkent een vaccin als een potentieel gevaar en bereidt zich voor om het onschadelijk te maken. Witte bloedcellen leren zo bijvoorbeeld specifieke antistoffen te maken. Voor het nieuwe coronavirus is nog geen vaccin beschikbaar. Tot die tijd maken we alleen afweerstoffen aan door aanraking met het echte virus. Maar in ongeveer één op de tien patiënten zijn die antistoffen te laat om ziekte te voorkomen.
Soms moeten we het afweersysteem een beetje helpen
Een kleinschalig onderzoek in China toonde eerder al aan dat sommige ernstig zieke covid-19 patiënten baat hebben bij een behandeling met bloedplasma. Niet zomaar plasma, maar plasma van mensen die het virus al hebben overwonnen en wiens afweersysteem wél op tijd de juiste antistoffen aanmaakte. De Chinese onderzoekers namen bij hen bijna een halve liter plasma af om dat vervolgens direct aan de zieke patiënten te geven. Het effect was dat zij sneller opknapten. Maar de Chinese studie was een kleine studie met slechts een paar patiënten. Om zeker te zijn of deze experimentele therapie werkt, is meer onderzoek nodig. Ook in Nederland werken ziekenhuizen hieraan mee. Maar een van de problemen waar ze tegenaan lopen is het vinden van geschikte donoren.
De juiste antistoffen namaken in het lab
Een oplossing voor dit probleem zou kunnen zijn om de antistoffen na te maken in het laboratorium. Maar dan moet je wel precies weten welke. Plasma bevat heel veel verschillende antistoffen en die zijn niet allemaal even doeltreffend. Op de afdeling Medische Microbiologie van Amsterdam UMC hebben ze het bloed onderzocht van drie genezen covid-19 patiënten. Daarin vonden ze antistoffen die heel sterk aan het virus binden en die het virus ook nog eens onschadelijk kunnen maken in celkweek.
Nieuwe therapie?
De volgende stap is, zoals gezegd, deze antistoffen na te maken in het laboratorium. Als dat lukt worden ze getest in proefdieren. Het uiteindelijke doel van de Amsterdamse wetenschappers is om een combinatie van antistoffen te maken die voorkomt dat patiënten besmet raken met covid-19.
Meer lezen over dit onderzoek? Dat kan via deze link.