De Britse variant van het coronavirus, Variant of Concern (VOC) 202012/01 genaamd, geeft zoals de naam al aangeeft reden tot bezorgdheid. Deze mutant is tot 70% besmettelijker doordat mensen hogere virusconcentraties in hun neus hebben. Ook lijkt deze mutant zich beter te hechten aan de cellen van de luchtwegen.
Hoe ontstaan dit soort mutanten? Virussen moeten zichzelf snel vermenigvuldigen om te voorkomen dat het immuunsysteem ze opruimt. Bij het maken van deze viruskopieën worden er fouten gemaakt. Vaak hebben deze fouten geen gevolg: ze hebben geen functie of ze leiden tot een kreupel virus. Virussen met deze foutjes (mutanten) verdwijnen dan vanzelf. Maar soms gebeurt het tegenovergestelde. Een fout leidt dan tot een virus dat zich sneller vermenigvuldigt. In dat geval krijgt zo’n mutant al snel de overhand.
Mutanten van het coronavirus
Inmiddels zijn er al behoorlijk wat mutanten van het coronavirus ontstaan. Zo heeft een mutatie in het originele virus uit Wuhan geleid tot een succesvollere mutant die rondgaat in Europa. Ook andere mutanten steken nu de kop op. Vooral de Britse mutant is reden tot zorg vanwege een hogere mate van besmettelijkheid.
Wat is erger: een dodelijkere mutant of een besmettelijkere mutant?
Op het eerste gezicht lijkt een dodelijkere mutant gevaarlijker. Toch is dat niet zo. Het virus groeit namelijk exponentieel. Bij een besmettelijker virus groeit het aantal geïnfecteerde mensen exponentieel en daardoor overlijden er meer mensen. Dit wordt uitgelegd in een filmpje van nu.nl. Dit is natuurlijk wel een theoretisch verhaal, omdat we het hier hebben over een situatie waarbij er geen maatregelen zijn.
Wordt de werkzaamheid van vaccins beïnvloed door virusmutanten?
Het virus dringt met behulp van een ‘spike-eiwit’ het lichaam binnen. Bijna alle vaccins die ingezet (zullen) worden richten zich op dit eiwit. De vaccins trainen het lichaam dit eiwit te herkennen. Sommige mutaties hebben het spike-eiwit iets veranderd, waardoor de training van het lichaam in theorie dus iets minder effect zou kunnen hebben. Gelukkig lijken de vaccins de tot nu toe bekende mutanten nog steeds goed genoeg na te kunnen bootsen. Bovendien stimuleren vaccins meerdere onderdelen van het immuunsysteem het virus aan te pakken. Niet alle onderdelen hebben evenveel last van de mutanten.
Continue strijd tussen virus en vaccin
Al met al lijken de vaccins ook tegen de huidige virusmutanten effectief. Toch kan er een mutant ontstaan waartegen de vaccins hun effectiviteit verliezen. Daarom is het zaak om het virus op de voet te blijven volgen en zo nodig de vaccins aan te passen. Waarschijnlijk zal er ook in de toekomst een race tussen het virus en de vaccins blijven bestaan. Zodra een groot deel van de wereldbevolking is ingeënt, zullen virusmutanten die aan de vaccins ontsnappen kunnen overleven en zich vermenigvuldigen. Vaccins zullen daarom waarschijnlijk steeds moeten worden aangepast, net als gebeurt bij het griepvirus. Kortom, we zullen er rekening mee moeten houden dat we nog lang te maken zullen hebben met dit coronavirus.