Mede dankzij de ontwikkeling van goede vaccins tegen het coronavirus lijkt de huidige pandemie zich in een nieuwe fase te bevinden. Toch moeten we alert blijven op nieuwe varianten die de kop op kunnen steken en mogelijk minder gevoelig zijn voor de huidige vaccins. Daarom is het belangrijk te blijven werken aan de ontwikkeling aan een tweede generatie vaccins tegen het coronavirus.
De huidige vaccins zijn zeer effectief in het tegengaan van ernstige ziekte. Toch kan het nog beter: idealiter zou een vaccin namelijk optimaal werkzaam zijn tegen een breed scala aan varianten van het coronavirus en zou het vaccin ook besmetting met, en overdracht van het virus voorkomen. Zo ver zijn we helaas nog niet.
Herkenning
‘Een ezel stoot zich in het algemeen geen tweede keer aan dezelfde steen’, zo luidt het spreekwoord. Zo werkt het ook in de natuur: zodra het lichaam eenmaal heeft ‘kennisgemaakt’ met een ziekteverwekker, zal het immuunsysteem dit ‘onthouden’ en in het vervolg alles in het werk stellen om deze ziekteverwekker uit het lichaam te verwijderen. Meestal geldt hiervoor, dat hoe beter de herkenning is, hoe sneller het lichaam de ziekteverwekker opruimt en hoe minder de schade aan het lichaam is. Doorgaans biedt een vaccin jarenlang bescherming maar hoe lang dit geldt voor de huidige generatie coronavaccins is nog niet duidelijk. Vandaar dat de overheid het zekere voor het onzekere neemt en een boostercampagne heeft opgezet.
Herkenning zonder ziekte door vaccins
Het doormaken van een infectie, nodig voor het proces van ‘herkenning’ en ‘vernietiging’, kan soms voor ernstige ziekte zorgen bovendien neemt het ontwikkelen van een afweerreactie tijd. Vaccins kunnen hier uitkomst bieden: ze helpen de natuur een handje door het lichaam kennis te laten maken met een verzwakte versie of een onderdeel van de ziekteverwekker. Hierdoor leert het immuunsysteem de ziekteverwekker eerder te herkennen zónder dat de complete ziekteverwekker schade kan toebrengen.
Een stukje van het virus
De vraag is nu: welk onderdeel van een ziekteverwekker, in dit geval van het coronavirus, is geschikt als vaccin? Het immuunsysteem richt zijn pijlen doorgaans op makkelijk en goed herkenbare doelen. Het werkt helemaal goed als het een onderdeel kan vinden dat essentieel is voor het overleven van het virus. In het geval van het coronavirus is dit het ‘Spike’-eiwit. Alle huidige coronavaccins die op de markt zijn, zijn gebaseerd op verschillende versies, vaak gedeeltes, van dit ‘S’-eiwit.
Een nieuw vaccin getest
Spaanse onderzoekers hebben nu het volledige ‘S’-eiwit als onderdeel van een kandidaatvaccin toegepast. Ze bouwden het in een onschadelijk pokkenvirus in en bestudeerden of dit vaccin een goede reactie van het immuunsysteem veroorzaakte. Vervolgens bestudeerden ze in samenwerking met BPRC-onderzoekers in resusapen of dit vaccin daadwerkelijk bescherming zou bieden tegen een coronavirusinfectie.
Veelbelovende resultaten
De dieren die het vaccin hadden gekregen, bleken een goede immuunreactie te hebben die ertoe leidde dat in deze dieren na infectie met het coronavirus veel minder schade te zien was in de longen. Daardoor was er veel minder virus aanwezig in de longen, keel en neus bij gevaccineerde dieren ten opzichte van ongevaccineerde dieren. De antilichamen van gevaccineerde dieren bleken ook effectief tegen verschillende varianten van het coronavirus. Bovendien bleek het vaccin bescherming te bieden tegen koorts en andere ontstekingsreacties van het lichaam ten gevolge van het virus.
Deze bemoedigende resultaten werden in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Frontiers in Immunology’ gepubliceerd.
Foto: Pixabay Frauke Riether