Wanneer je ziek bent, ga je naar een dokter. Soms moet de dokter je bloed opsturen naar een gespecialiseerd laboratorium. Als je een zieke aap bent in een Europese dierentuin, is de kans groot dat de dierenarts jouw bloed voor onderzoek opstuurt naar BPRC.
Als wetenschappelijk instituut levert BPRC namelijk een belangrijke bijdrage aan de gezondheid van apen in dierentuinen en opvangcentra. Elk jaar voeren wij ongeveer 50.000 (!) diagnostische testen uit voor externe dierenartsen. En soms zit daar iets dusdanig interessants tussen, dat het leidt tot een vervolgonderzoek. Zoals het bloed van een zieke Indische kroonaap, dat de dierenarts van een opvangcentrum niet zo lang geleden naar ons toestuurde.
Verhoogde kans op leukemie
Onze testen wezen uit dat het dier besmet was met het simian T-cell leukemievirus, ofwel STLV. Dit virus is nauw verwant aan HTLV (humaan T-cell leukemie virus), wat op zijn beurt weer een broertje is van het bekende HIV. Al die verwantschappen zijn geen toeval, want in een ver verleden hadden deze virussen eenzelfde voorouder, die rondwaarde in apen.
Genetisch onderzoek heeft uitgewezen dat die virussen op verschillende momenten in de geschiedenis de overstap hebben gemaakt van aap naar mens. Van HIV is bekend dat het aids veroorzaakt in mensen. We weten ook dat dragers van HTLV een verhoogde kans hebben op leukemie.
Anders dan verwacht
STLV is wel eerder aangetroffen in makaken en gorilla’s, maar nooit eerder in een Indische kroonaap. Dat vroeg dus om nader onderzoek. Wetenschappers van BPRC hebben eerst de genetische code van het virus ontrafeld. Daaruit bleek dat het virus bepaalde genen miste. Genen waarvan men voorheen dacht dat ze onmisbaar waren voor het virus.
De vraag was vervolgens of het ontbreken van die genen alleen voorkomt in het virus van Indische kroonapen. Om dat te ontdekken, hebben we de genetische code van dit virus vergeleken met die van andere HTLV- en STLV-varianten. Met als uitkomst dat het vaker voorkomt dat die genen ontbreken. Wat dus betekent dat die genen niet per se onmisbaar zijn voor het ontwikkelen van leukemie.
Nieuw licht op de zaak
Een ontdekking die niet alleen reuze-interessant is voor virologen, maar bovenal een nieuw licht werpt op HTLV. Mogelijk helpt deze bevinding wetenschappers in de toekomst om de rol van HTLV bij de ontwikkeling van leukemie in patiënten beter te begrijpen, zodat ze nieuwe behandelmethoden kunnen ontwikkelen tegen leukemie.
Meer weten over dit fascinerende onderzoeksveld? Dat kan, het hele artikel is te lezen via de website van PLOS neglected tropical diseases.