Malaria: de harde feiten
Malaria is helaas nog steeds een van de meest ernstige ziektes ter wereld. Dat blijkt uit de harde cijfers van de WHO (World Health Organization) van het jaar 2017, zoals:
- Naar schatting 219 miljoen ziektegevallen van malaria in 90 landen.
- Er stierven 435.000 mensen aan malaria. Dit betekent dat elke 70 seconden (!) iemand op deze wereld overlijdt aan malaria. Vooral jonge kinderen onder de 5 jaar worden getroffen.
Er bestaat nog geen effectief vaccin
Een effectief vaccin zou al dit leed kunnen voorkomen. Helaas blijkt het erg moeilijk een goed vaccin te ontwikkelen tegen de ingewikkelde parasiet die de ziekte veroorzaakt. Toch boekt de wetenschap vooruitgang. Zo is er inmiddels een vaccin ontwikkeld dat malaria kan tegengaan voor ongeveer 30% van de bevolking in Afrika. Apenstudies hebben een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van dit vaccin. Maar 30% bescherming is nog lang niet genoeg. Veel werk is nog nodig voor het ontwikkelen van een afdoende vaccin.
Bijdrage BPRC aan ontwikkeling effectief vaccin
BPRC werkt hieraan mee. Zo hebben wij een nieuwe vaccin-kandidaat ontwikkeld dat inmiddels ook in mensen is getest. Een tweede generatie van dit vaccin is inmiddels ook in mensen getest. De eerste resultaten zijn goed, maar vormen nog maar een stap in de richting van een vaccin dat volledig effectief is. Waarschijnlijk zal dit vaccin moeten bestaan uit een combinatie van verschillende eiwitten. Samen met vele onderzoeksgroepen wereldwijd zijn we dan ook hard op zoek naar de zwakke plekken van de parasiet.
Vivax-malaria
Er zijn verschillende malariaparasieten die malaria in de mens veroorzaken. De meest wijdverspreide vorm is vivax-type malaria. Deze vorm van malaria kwam ruim vijftig jaar geleden nog veelvuldig voor in delen van Nederland. Het is moeilijk deze parasiet tegen te gaan, omdat die zich in de lever stil kan houden én na verloop van tijd opnieuw ziekte kan veroorzaken. Deze slapende stadia zijn heel moeilijk te bestrijden.
Werken met apenmodellen essentieel
De slapende vormen van de parasiet komen alleen voor in de mens- en apenmalaria’s. Om nieuwe geneesmiddelen te vinden, is het werken met apenmodellen dan ook essentieel. Vroeger gebeurde het testen van allerhande mogelijke geneesmiddelen in honderden apen. Inmiddels kunnen we het proces grotendeels nabootsen in een kweekschaaltje, zodat we met veel minder apen hoeven te werken. BPRC heeft in deze ontwikkeling een centrale rol gespeeld. Hoe dit in zijn werk gaat, is hier te zien.
Voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën, is kennis van de parasiet essentieel. Ook hieraan werkt BPRC mee. Een voorbeeld hiervan is dat we inmiddels meer weten over de mysterieuze slapende vorm van de parasiet.
Van aap naar mens
Apen en mensen lijken veel op elkaar. Ook de apenmalariaparasieten zijn nauw verwant met die in de mens. Daarom werken we met apen als modelsysteem voor de mensenmalaria. Dat apenmalaria’s relevant zijn om te bestuderen, blijkt nog eens extra uit het feit dat deze malaria’s ook mensen kunnen infecteren.