Enkele soorten malariaparasieten hebben een bijzondere eigenschap: ze kunnen zich gedurende langere tijd schuilhouden in de lever. De gastheer merkt hier niks van totdat de parasiet ‘ontwaakt’, verder groeit en een infectie in het bloed veroorzaakt. Bij infectie met een van deze soorten kan de mens herhaaldelijk ziek worden. Er zijn geen goede middelen die de slapende parasiet kunnen doden.
Hoe de parasiet dit doet is een mysterie. In een samenwerkingsverband hebben BPRC-onderzoekers een begin kunnen maken met het ontrafelen van dit geheim. De sleutel lijkt te liggen in de structuur van het DNA van de slapende parasiet.
Apenmalaria als model
De slapende vorm van de malariaparasiet is moeilijk te onderzoeken, omdat alleen sommige soorten malariaparasieten die voorkomen in mensen en apen deze slapende stadia vormen. Voor de specifieke ‘slapende’ parasiet die voorkomt in de mens bestaat geen kweeksysteem. Daarom werken we met een apen-malariaparasiet die nauw verwant is als model.
Geavanceerde technologieën
Eerder ontwikkelde BPRC een kweeksysteem om toegang te krijgen tot slapende stadia. Door dit te combineren met geavanceerde technologieën van twee onderzoeksgroepen (waaronder BPRC), hebben we een gedetailleerde analyse kunnen maken van de genetische kenmerken van slapende en van groeiende parasieten. En wat bleek? De slapende parasieten maken stofjes aan die kunnen binden aan ‘boodschapper’ moleculen, terwijl de groeiende parasieten dit niet doen.
Hypothese
We vermoeden nu dat de stofjes die de slapende parasieten produceren, de aanmaak van andere moleculen die voor groei zorgen kunnen tegenhouden. Hierdoor blijven de parasieten ‘in slaap’. De structuur van het DNA lijkt hierin een belangrijke rol te spelen. We denken dat bij het ‘ontwaken’ van de parasiet de structuur van het DNA verandert waardoor de remmende stofjes niet meer worden geproduceerd. Als gevolg kan de parasiet weer verder groeien. Dit is een hypothese die nog verder moet worden uitgezocht.
Meer lezen? Dit werk verscheen in Cell Reports