Eenmaal malaria, altijd malaria. Zeggen mensen vaak. En dat idee komt niet uit de lucht vallen. In een bepaald type malaria kunnen ‘slapende vormen’ in de lever (‘hypnozoieten’) na verloop van tijd ontwaken en een nieuwe infectie geven. Althans, dat is de aanname...
Het proces van ontwaken heeft niemand ooit nog kunnen waarnemen. Simpelweg omdat je de parasiet moet doden om die - met een kleuring - zichtbaar te kunnen maken. Het is dus niet mogelijk de ontwikkeling van de parasiet over de tijd te volgen. Maar daar is nu verandering in gekomen!
Andere kleur door DNA
Bij BPRC hebben we een technologie ontwikkeld om de parasiet te kleuren zónder dat het nodig is de parasiet te doden. En wel door het plaatsen van ‘een stuk’ DNA in de parasiet, zodat die - onder een speciale microscoop - een groene kleur krijgt. Zodra de slapende vorm ‘ontwaakt’, verschiet deze als het ware van kleur. Dan wordt de parasiet rood.
Het gaat écht zo
Deze gekleurde parasieten (in levercellen) doen we in een kweekschaaltje, zodat onze onderzoekers hun groei langdurig kunnen volgen. In de eerste twee weken blijven de slapende parasieten klein en zijn ze groen. De overige parasieten ontwikkelen zich binnen deze periode door, zodat duizenden nieuwe parasieten ontstaan (en zich in het bloed verder ontwikkelen). Na twee weken blijkt een heel klein deel van de slapende vormen te ‘ontwaken’ en verder te groeien. Hiermee is eindelijk vast komen te staan dat dit proces ook écht plaatsvindt.
Met deze techniek kunnen we nu op zoek naar stoffen die de parasiet kunnen doen ‘ontwaken’. Tegen slapende malariaparasieten kunnen we momenteel slechts in beperkte mate wat doen, maar zodra ze groeien zijn er verschillende middelen beschikbaar. Wanneer we dus een middel zouden vinden dat alle parasieten activeert, kunnen we ze daarna doden en daarmee infecties voorkomen.
Dit werk is beschreven in Communications Biology.