Voorkomen is beter dan genezen, zeker in het geval van hiv en aids. Want eenmaal in het lichaam, blijft het virus daar altijd aanwezig. Zelfs met de steeds betere medicijnen die beschikbaar komen om het virus te remmen. Wel is het zo dat medicijnen die goed aanslaan de ontwikkeling van aids kunnen voorkomen, en ervoor kunnen zorgen dat patiënten het virus niet meer doorgeven. Een succesvolle behandeling vereist echter intensieve medische begeleiding.
In Nederland is die begeleiding goed geregeld, zodat het aantal nieuwe besmettingen daalt. In 2017 kregen 750 mensen in Nederland te horen dat ze zijn besmet met hiv, in 2016 waren dat er nog 820. Maar niet overal op de wereld is het zo goed geregeld als hier. Wereldwijd komen er per dag (!) naar schatting 5.000 nieuwe besmettingen bij. Alleen een preventief vaccin kan deze hiv-epidemie tot stilstand te brengen.
Een ‘slim’ virus
Een preventief hiv-vaccin leert het afweersysteem om het virus te herkennen als een gevaarlijke ziekteverwekker en het vervolgens zo snel mogelijk op te ruimen. Helaas is de ontwikkeling van zo’n vaccin nog niet zo eenvoudig. De afgelopen 35 jaar is veel onderzoek gedaan naar hiv en hiv-vaccins. Hierdoor weten we dat het een heel ‘slim’ virus is. Aan de ene kant, omdat het virus zich verstopt in juist díe cellen van het afweersysteem die het virus zouden moeten herkennen en aanvallen. Aan de andere kant, omdat het virus steeds een andere kleur jasje aantrekt, waardoor het steeds opnieuw onherkenbaar wordt voor het afweersysteem.
Hiv-varianten onschadelijk gemaakt
Wetenschappers uit Amsterdam denken nu een manier gevonden te hebben om het afweersysteem zodanig ‘op te leiden’ dat de kleur van het jasje niet meer uitmaakt. De unieke combinatie van vorm en samenstelling van het zogenaamde ConM trimeer-vaccin zorgde voor een sterke immuunreactie in konijnen. Het vaccin was in staat antilichamen op te wekken, die in reageerbuizen een aantal verschillende hiv-varianten onschadelijk wisten te maken.
In samenwerking met BPRC hebben wetenschappers nu onderzocht of resusapen dezelfde antilichamen kunnen maken na vaccinatie. En dat blijkt inderdaad zo te zijn, bewees deze proof of concept-studie. Vervolgonderzoek moet nog uitwijzen of het vaccin ook daadwerkelijk bescherming biedt tegen hiv-infectie.
Meer weten? Lees het volledige artikel in Nature communications.