Een internationaal onderzoeksteam (met materiaal ondersteund door BPRC) heeft op Sumatra een nieuwe orang-oetansoort ontdekt. In de hooggelegen bossen van dit Indonesische eiland leven mensapen die de onderzoekers beschrijven* als de Tapanuli orang-oetan (Pongo tapanuliensis). Er bestaan naar schatting 800 tapanuli's en dat is relatief klein, zodat deze groep meteen de meest bedreigde apensoort ter wereld is.
"Er zijn veel dna-monsters van orang-oetans voor nodig om echt te kunnen vaststellen dat het om een aparte aapsoort gaat", legt Ernst Verschoor (afdelingshoofd moleculaire virologie) uit. "Centra vanuit de hele wereld hebben samples ter beschikking gesteld van dit onderzoek. Ook wij hebben monsters opgestuurd vanuit onze Bio-Bank."
Kennis en materiaal in huis
BPRC heeft nooit orang-oetans gehuisvest, maar bouwde in de loop der jaren wel een rijke collectie op van orang-oetan-samples. Verschoor: "In de eerste plaats omdat wij als wetenschappelijk instituut gespecialiseerd zijn in het diagnosticeren van alle denkbare apenvirussen. Bovendien waren wij in het verleden betrokken bij een project in Indonesië dat gericht was op behoud van orang-oetans. Met onze wetenschappers en de Bio-bank hebben we dus zowel de kennis als het materiaal in huis om bij te kunnen dragen aan dit soort betekenisvolle onderzoeken."
Hoe de tapanuli verschilt van andere soorten
De tapanuli is de derde orang-oetansoort. Tot 1996 was er zelfs maar één soort bekend. Dat de 'nieuwe' orang-oetans, die we nu omschrijven als tapanuli's, in het noordelijke deel van Sumatra leven, is al langer bekend. "Duidelijk was al dat zij afwijkend gedrag vertonen en dat er genetische verschillen zijn met de andere orang-oetans die we kennen", legt Ernst Verschoor uit. "Maar dat ze echt een eigen soortnaam verdienen, bleek pas nadat er een skelet beschikbaar was gekomen voor onderzoek. Daaruit kwam naar voren dat zowel het gebit als de schedel van de tapanuli wezenlijk anders zijn dan die van de andere soorten. En dat was voor de onderzoekers een bijzonder moment, want zulke ontdekkingen komen niet dagelijks voor."
Van big six naar big seven
De Tapanuli-orang-oetans vormen niet alleen de derde orang-oetansoort (herkenbaar aan hun roodbruine vacht), maar meteen ook - de mens niet meegerekend - de zevende grote apensoort ter wereld. Naast de Sumatraanse en Borneose orang-oetan zijn dat de chimpansee, bonobo en de oostelijke en westelijke gorilla. "Deze nieuwe groep wordt wel meteen met uitsterven bedreigd", relativeert Verschoor, wijzend op de bevinding uit het onderzoek dat deze soort al bij een sterftecijfer van 1% per jaar, dus 8 op de 800, gedoemd is om te verdwijnen. "Natuurlijk vormen stropers een grote bedreiging. Verder zijn er ook ontwikkelingen in het leefgebied die zorgen baren. Meer onderzoek naar wat tapanuli's nodig hebben om hun levenskansen te vergroten, is noodzakelijk om te voorkomen dat deze apensoort uitsterft."
Bovenstaande ontdekking was ook in het NOS journaal te zien (vanaf ±21 min.): NOS Journaal
Het volledige persbericht van de universiteit van Zürich (in het Engels) leest u hier:
Description of a new great ape species, the Tapanuli orangutan in Indonesia (0.37 MB)
*Het artikel over deze ontdekking is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Current Biology.