Het mug-overdraagbare Rift Valley fever-virus (RVFV) is in Europa relatief onbekend, maar kan ook op ons continent heel gevaarlijk worden voor mensen en landbouwdieren. Het ontwikkelen van betere en veiligere vaccins is hard nodig om uitbraken te voorkomen.
Het Rift Valley fever-virus staat in de top-10 van ziekteverwekkers waarvoor het ontwikkelen van vaccins dringend nodig is, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. Dit virus komt nu vooral nog voor in Afrika, maar uit laboratoriumonderzoek blijkt dat onze Europese steekmug het virus ook kan overbrengen. Het zou dus zomaar kunnen dat het Rift Valley fever-virus op enig moment Nederland bereikt. En dat kan tot enorme (economische) schade leiden.
Voor 1 op 10 mensen fataal
Nederland is namelijk een dichtbevolkt land met een groot aantal landbouwhuisdieren. Bij jonge runderen, schapen en geiten leidt infectie bijna altijd tot de dood en bij zwangere dieren meestal tot abortus. Voor mensen is de infectie in ongeveer 1 op de 10 patiënten fataal. De beste manier om de schade te beperken, is een speciaal ontwikkeld vaccin tegen dit virus.
Een goed werkend vaccin traint het afweersysteem om het virus te herkennen en snel onschadelijk te maken. Momenteel zijn er alleen vaccins beschikbaar voor dieren. Vanwege onaanvaardbare veiligheidsrisico’s zijn deze vaccins niet geschikt voor mensen. Nadeel van de huidige vaccins voor dieren is bovendien dat, in geval van een vermoedelijke uitbraak, laboratoriumtesten geen onderscheid kunnen maken tussen bloed van een geïnfecteerd dier en een gevaccineerd dier.
Nog geen proefdiervrije methoden beschikbaar
Reden genoeg dus voor het ontwikkelen van betere en veilige vaccins, zodat mens en dier beter beschermd zijn tegen dit gevaarlijke virus. Dat benadrukken ook de (inter)nationale autoriteiten op het gebied van epidemiologie. Die instanties vinden dat de wetenschappelijke wereld zich moet voorbereiden op dit dodelijke Rift Valley fever-virus en hebben daar geld voor beschikbaar gesteld.
Er zijn nog geen proefdiervrije methoden beschikbaar om de veiligheid en effectiviteit van potentiële nieuwe vaccins te testen. Deze studies kunnen we alleen nog uitvoeren in een diermodel, dat enerzijds bevattelijk is voor het virus en anderzijds een optimaal werkend afweersysteem heeft. Daarom hebben wetenschappers van BPRC een zogenaamd Rift Valley fever-virusmodel in apen opgezet.
Antilichamen beschermen tegen infectie
Apen zijn geen mensen, maar net zoals bij mensen reageert hun afweersysteem op een vaccin door antilichamen te maken. Werkt een nieuw vaccin goed in zo’n ‘proof of concept’-studie, dan zullen de antilichamen beschermen tegen de infectie. En dan kunnen onderzoekers het vaccin verder testen in mensen.
Meer lezen over de Rift Valey fever virus en de noodzaak van een goed vaccin voor mens en dier? Kijk op de website van Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI)