Op Wereld Obesitasdag staan we stil bij de problemen die bij overgewicht en obesitas komen kijken. Zoals kortademigheid, vaatziektes, diabetes. Maar we staan ook stil bij de oorzaken. Teveel eten, te weinig bewegen, erfelijkheid, maar ook de omgeving kan hierin een rol spelen. Voor onze apen geldt dit net zo goed. En dus is het zaak dat we er alles aan doen om ze op een gezond gewicht te houden.
Ook al leven de apen in de fokkolonies bij ons in grote verblijven waar ze veel kunnen bewegen, de situatie is anders dan in het wild waar apen de hele dag op zoek zijn naar voedsel. Bij ons relaxen ze meer en foerageren ze minder. Minder lichaamsbeweging en daardoor dus meer kans om dik te worden.
Onderzoek naar overgewicht
Momenteel onderzoeken we waardoor overgewicht bij onze apen ontstaat en hoe we dit kunnen verminderen. De resultaten zijn erg waardevol voor het dierenwelzijn. Net als een mens voelt ook een aap zich lekkerder bij een gezond gewicht. Maar de resultaten zijn ook waardevol voor het biomedisch onderzoek, want uit gezonde sterke dieren haal je betrouwbare resultaten.
We kijken bijvoorbeeld wat de effecten zijn van aanpassingen in hun dieet en de manier waarop we het eten aanbieden. Bewegen de apen meer als je ze voedselpuzzels geeft, zodat ze meer moeite moeten doen om eten te vinden? En blijven ze daardoor dan ook beter op gewicht?
Hoe wegen we de apen?
Apen wegen doe je niet zomaar. Normaal wegen we ze tijdens een jaarlijkse gezondheidscontrole als ze verdoofd zijn. Voor het onderzoek naar overgewicht willen we de dieren echter vaker wegen, maar het liefst zonder verdoving want dat kan stressvol zijn. Kan dat niet anders, dachten we. Laten we gewoon een weegschaal in het verblijf zetten en kijken wat er gebeurt. Maar waarom zou je als aap zomaar op een weegschaal gaan staan?
Vrijwillig wegen
Er moet wel iets lekkers te halen zijn. Daarom smeerden we de weegschaal in met kleine beetjes plakkerige zoetwaren, zoals jam, appelstroop en limonade. Toen we deze ‘zoete’ weegschaal vervolgens in het verblijf zetten, werden de apen nieuwsgierig en kwamen ze steeds dichterbij. Na lang geduld hebben was het eindelijk zo ver; het merendeel van de apen ging uit zichzelf op de weegschaal staan. Rangen en leeftijd maakten niks uit. Wel zagen we dat dieren die in andere situaties meer verkennend zijn, ook vaker op de weegschaal gingen staan. Sommige waaghalzen deden dit zelfs al binnen een half uur. Het gewicht dat we hier noteerden kwam goed overeen met het gewicht tijdens verdoving, wat aangeeft dat deze methode betrouwbaar is. Dit betekent dat we de apen nu ook kunnen wegen zonder ze te hoeven verdoven en daarmee ook het overgewicht beter kunnen monitoren.
We beschreven dit werk in een wetenschappelijke publicatie. Geïnteresseerd in het hele artikel? Deze is te vinden in het journal Animal Welfare.
De weegschaal op de grond van een van de binnenverblijven van de makaken. Slechts een gedeelte van het verblijf is zichtbaar.