Het European Centre for Disease Prevention and Control meldt eerste gevallen van zikavirus infectie in Europa. Kennen we het zikavirus nog? Voor degenen die het niet meer weten een korte samenvatting.
In 1947 deden een entomoloog en een viroloog in Uganda onderzoek naar de mug die het gelekoortsvirus overbrengt. Per toeval ontdekten ze een ander virus dat overgebracht wordt door muggen. Omdat het oerwoud waar ze het onderzoek deden het Zika forest heet, kreeg het nieuwe virus de naam zikavirus. Het zou bijna 70 jaar duren voordat het virus weer media aandacht kreeg. Maar deze keer niet op een positieve manier.
Baby’s met aangeboren hersenafwijkingen
In 2015 werden in Brazilië kindjes geboren met een te klein hoofdje. Eerst was de oorzaak niet bekend maar in 2016 werd duidelijk dat het zikavirus er iets mee te maken had. Alle moeders waren namelijk tijdens de zwangerschap geïnfecteerd met het zikavirus. Zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger wilde worden kregen het advies om niet naar zikagebieden te reizen, en vrouwen die er woonden kregen zelfs het advies om hun zwangerschap uit te stellen.
Ondertussen zijn we een paar jaar verder en weten we veel meer over het virus. Wetenschappers hebben uitgezocht hoe het virus werkt en hoe het in de hersentjes van de ongeboren baby terecht komt, maar er is nog geen medicijn.
Ook als je niet zwanger bent kun je ziek worden van het zikavirus. maar de kans is niet zo groot. Ongeveer 1 op de tien voelt zich een beetje grieperig en gaat naar de huisarts. De meeste mensen merken er zelfs helemaal niks van, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat het virus zich verder verspreidt. Wanneer deze mensen gestoken worden door een mug dan zuigt de mug hun besmette bloed op en raakt de mug zelf geïnfecteerd. De mug kan het virus dan doorgeven bij de volgende muggenbeet.
Zika in Europa
En dan nu dus het nieuws van het Europese Centrum voor Infectieziekten dat het zikavirus Europa heeft bereikt. Twee mensen die elkaar niet kennen hebben zich in Zuid Frankrijk bij hun huisarts gemeld. Ze hadden ziekteverschijnselen die horen bij zikakoorts (huiduitslag, pijn achter de ogen en koorts). Uit laboratoriumtests bleek dat ze geïnfecteerd waren met het zikavirus.
Er waren wel eerder mensen die het virus bij zich droegen maar bij hen was de infectie altijd te linken aan een verblijf in het buitenland. In Nederland waren dat er vorig jaar een paar honderd. Het verschil met de twee mensen uit Zuid Frankrijk is dat zij niet op reis zijn geweest en het virus dus niet ergens anders kunnen hebben opgepikt dan in Frankrijk. Met andere woorden, tussen Marseille en Nice zijn tijgermuggen die het virus actief overdragen.
Verspreiding van zikavirus
De wereld verandert. We reizen meer en met ons reizen virussen en muggen mee. Het is daarom een kwestie van tijd voordat muggen-overdraagbare ziektes overal voorkomen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vindt dat we ons daarop voor moeten bereiden door vaccins of medicijnen te ontwikkelen. Daarom financiert de Europese Unie al jarenlang onderzoek naar deze virussen.
BPRC draagt hier zijn steentje aan bij. Onder andere door te testen of nieuwe experimentele vaccins ons kunnen beschermen tegen infectie van bijvoorbeeld het gelekoortsvirus, westnijlvirus en uiteraard het zikavirus.
Eerste zika-onderzoek in apen
De stijging van het aantal baby’s met de te kleine hoofdjes viel samen met het aantal zika-infecties. Dit wil echter nog niet zeggen dat er een oorzakelijk verband is tussen die twee. Dat bewijs kwam pas na een experiment in de Verenigde Staten. Een experimentele zikavirus infectie van een zwangere makaak leidde tot geboorteafwijkingen die vergelijkbaar waren met wat er in mensen werd gevonden. Vanaf dit moment is het honderd procent bewezen dat zikavirus geboorteafwijkingen kan veroorzaken.
Vaccins en medicijnen
Het huidige onderzoek richt zich voornamelijk op preventie. Hoe kunnen we toekomstige moeders en hun ongeboren baby’s beschermen tegen zikavirus? BPRC werkt daarom samen met andere wetenschappers aan zikavaccins.