Een beter influenzavaccin, bijvoorbeeld omdat het beschermt tegen meerdere influenza A-virussen. Zou dat kunnen?
Influenza A is het meest voorkomende type influenzavirus. Influenza A-virussen zijn herkenbaar aan codes als H1N1 en H5N3, waarin de H staat voor het eiwit hemagglutinine en de N voor neuraminidase. Net als neuraminidase bevindt hemagglutinine zich aan de buitenkant van het griepvirusdeeltje en is het dus zichtbaar voor ons afweersysteem. Ieder influenzavirus heeft ‘zijn eigen’ hemagglutinine en het eiwit is gevoelig voor mutaties. Hierdoor verandert het eiwit, en dus het virus, voortdurend.
Huidige influenzavaccins
Wanneer ons afweersysteem hemagglutinine waarneemt gaat het B cellen antistoffen maken. Bij de huidige vaccins blijken die antistoffen juist gericht tegen de variabele delen van hemagglutinine. Ondertussen weten we dat deze antistoffen slecht beschermen als het hemagglutinine in het vaccin teveel afwijkt van het hemagglutinine op het virus. Daarom wordt de samenstelling van het vaccin jaarlijks aangepast. Dit gebeurt met grote zorg maar toch is regelmatig sprake van een mismatch.
Nieuwe influenzavaccins dankzij smart design
Wereldwijd werken onderzoeksgroepen aan betere influenzavaccins. Bijvoorbeeld door nét een ánder deel van het hemagglutinine te gebruiken als vaccin. Een deel dat minder variabel is én antistoffen uitlokt die tegen meerdere stammen beschermt. Zogenaamde ‘smart vaccin design strategies’ kunnen hierbij helpen.
Nieuw hulpmiddel
Samen met wetenschappers in Amsterdam ontwikkelden we een strategie die kan helpen om een beter influenzavaccin te ontwerpen. Hiervoor zijn verschillende fragmenten van het hemagglutinine-eiwit nagemaakt en gezuiverd. Met deze eiwitten onderzochten we bloed van mensen en het resultaat was een aantal nieuwe antistoffen en B cellen die we tot nu toe nog niet kenden. Maar die mogelijk wel een rol spelen in de bescherming tegen verschillende influenza A-virussen.
De weg is nog lang maar deze methode kan bijdragen aan een nieuw, veilig en werkzaam influenza A-vaccin en vele andere vaccins.
De techniek is hier beschreven.