Al in de 13de eeuw schreef Roger Bacon dat ouderdom het huis van vergeetachtigheid is. Aangezien we steeds ouder worden, komt dementie vaker over de vloer. Wereld Alzheimer Dag is de dag om een kijkje te nemen in de wereld van dementie.
In het hoofd van een Alzheimerpatiënt
We zien gesloten archieven van het geheugen. De gangen daarheen zijn donker en versperd. De lift doet het niet. Traptreden lijken afgebroken. Hier en daar ligt een stukje geheugen verloren op de vloer. Er staat geen datum op en elk stukje wordt op een grote stapel van losse flarden aan herinneringen gelegd.
De oorzaak van Alzheimer
Wij weten nog steeds niet waardoor onze hersenen het laten afweten. Wel weten we dat voorafgaand aan het ontstaan van dementie, ophopingen van amyloïd-eiwitten in de hersenen ontstaan, die we amyloïd plaques noemen. Bij alle patiënten zien we deze eiwitten in de hersenen. Is dit een oorzaak van de aftakeling van het brein, óf een bijproduct van een nog onbekend proces, dat uiteindelijk leidt tot dementie? Het antwoord weten we nog niet.
Vergelijkbaar ziektebeeld
In het brein van oude apen ontwikkelen zich ook amyloid plaques, met dezelfde verdeling en samenstelling, net zoals bij mensen. Bij de apen kunnen we dit proces versnellen door hun immuunsysteem te activeren. Meer inzicht in dat onderliggende proces is noodzakelijk om een aanknopingspunt voor behandeling te vinden, voor een medicijn. Daarom zijn deze apen zeer relevant voor het onderzoek naar Alzheimer; zo kunnen we uitzoeken welke processen aan de basis staan van het ontstaan van de amyloïd plaques, dat voorafgaat aan de dementie.
Als je maar oud genoeg wordt
Bij BPRC zijn apen van alle leeftijden gehuisvest. In de natuur worden de penseelaapjes gemiddeld 10 jaar oud, maar door de optimale verzorging binnen BPRC bereiken ze leeftijden tot ruim 15 jaar. Deze oude apen laten zien dat als je maar lang genoeg leeft, het verouderingsproces kan toeslaan. En juist van deze dieren kunnen wij veel leren over het onderliggende proces van de ziekte van Alzheimer.
Nog veel werk te doen
Om bij te dragen aan het onderzoek, werkt BPRC met diermodellen. Onderzoek via cellen in een kweekbakje is geen optie, want Alzheimer is een complexe ziekte waarbij verschillende hersengebieden samenwerken, met grote interacties binnen het lichaam. Zelfs de darmflora is van invloed. Dat kun je niet isoleren in een celkweek. Je hebt een intact lichaam nodig en om ethische redenen kan dat niet een menselijk lichaam zijn.