De wereld schreeuwt om een vaccin tegen het coronavirus. Wereldwijd worden er miljarden geïnvesteerd. Maar er is één ding dat we niet kunt kopen met geld en dat is tijd. En een goed en veilig vaccin ontwikkelen kost veel tijd. Hieronder leggen we uit waarom.
Met een vaccin trainen we het lichaam om zich te wapenen tegen een infectie, in dit geval een infectie van een virus. Dit doen we door het lichaam alvast kennis te laten maken met een onderdeel van het virus of een onschadelijke vorm van het virus. Hierdoor kan het lichaam bij een infectie het virus meteen herkennen en aanvallen. De eerste stap in de ontwikkeling van een vaccin is dan ook te bepalen welk onderdeel van het virus hiervoor het meest geschikt zal zijn. Deels kunnen we dit voorspellen op basis van vaccins die eerder zijn ontwikkeld tegen soortgelijke virussen, maar het blijft min of meer een gok. We weten het pas als we het getest hebben. Daarom zijn veel onderzoeksgroepen over de hele wereld momenteel bezig om op verschillende manieren stukjes van het coronavirus te maken.
Proefdieren
Nadat een mogelijk vaccin op kleine schaal is gemaakt moeten onderzoekers in proefdieren kijken of dit stukje een goede immuunreactie op kan wekken. Het afweersysteem bestaat uit miljoenen verschillende componenten die allemaal op een of andere manier met elkaar samenwerken. Voor deze complexe en grotendeels onvoorspelbare kettingreactie van interacties is nog geen computermodel of proefdiervrij kweeksysteem beschikbaar. Daarom moet dat in dierproeven. Vaak wordt hiervoor het mogelijke vaccin in knaagdieren ingespoten en wordt na verloop van tijd bloed afgenomen. In celkweken is vervolgens te zien of in het bloed stoffen zitten die het virus kunnen stoppen. Op deze manier kunnen we de meest veelbelovende vaccins selecteren om ze vervolgens te testen in diersoorten die meer op de mens lijken, zoals makaken. Het immuunsysteem van deze dieren reageert namelijk op een soortgelijke manier als bij mensen. Ook zijn deze dieren bevattelijk voor het virus en kunnen we dus testen of het lichaam het virus kan opruimen na vaccinatie. Dit is de stap waar wij aan werken.
In mensen
In de tussentijd moeten vaccins ook worden getest of ze wel veilig zijn. Dit gebeurt vaak eerst in proefdieren en daarna in mensen. Om te bepalen of een vaccin bescherming biedt zouden mensen opzettelijk moeten worden besmet met het virus. Omdat er geen medicijn is, is dit erg gevaarlijk. Een ander optie is om te wachten of gevaccineerde mensen uiteindelijk minder vaak besmet raken met het virus dan niet-gevaccineerde mensen. Hierbij bestaat wel het gevaar dat een vaccin juist een averechtse werking heeft. Het vaccin stimuleert namelijk het lichaam om het virus aan te pakken, maar een te sterke reactie zou kunnen leiden tot ernstige ziekte bij besmetting. Bovendien duurt dit lang, en dus is het belangrijk dat de kans van slagen van een vaccin zo groot mogelijk is. Daarom zijn de studies die hiervoor gedaan zijn zo belangrijk.
Op grote schaal
Om op grote schaal mensen te kunnen vaccineren is productie op grote schaal nodig. Niet elk vaccin leent zich daarvoor. Ook de productiekosten moeten natuurlijk zo laag mogelijk zijn.
Een lange weg
Kortom, het maken van een vaccin is een aaneenschakeling van stappen. Om dit proces te versnellen, gebeuren sommige stappen op weg naar een vaccin tegen het coronavirus tegelijkertijd. Desondanks blijft een vaccin ontwikkelen een complex, langdurig proces. Nu.nl maakte onlangs een filmpje over dit proces, waarvan BPRC onderdeel is.