Vandaag is het wereldproefdierendag. Een dag waarop we stilstaan bij het gebruik van proefdieren. Is het nog wel van deze tijd om te werken met proefdieren? En zo ja, hoe gaan we dan om met deze dieren?
Het coronavirus raakt ons allemaal. Wereldwijd zijn wetenschappers naar een oplossing aan het zoeken, bijvoorbeeld naar een vaccin. Helaas is de ontwikkeling van een nieuw vaccin een langdurig proces dat uit veel stappen bestaat. Proefdieren spelen een belangrijke rol in dit proces. In proefdieren kunnen we namelijk bepalen of een vaccin kans van slagen heeft, of het echt beschermt tegen infectie en of het vaccin veilig is. Dit kan nog niet met computermodellen of in kweekschaaltjes.
Haast
In de haast die we hebben, probeert men in sommige gevallen dierproeven over te slaan. Dit brengt wel risico’s met zich mee. Zo hebben eerdere studies laten zien dat experimentele vaccins, in plaats van bescherming, juist zorgden voor verergering van ziekte. Dierproeven zijn belangrijk om dit soort nadelige effecten op tijd te herkennen, voordat experimentele vaccins in mensen worden getest.
Dierenwelzijn
Als we dan proefdieren gebruiken, hoe zorgen we dan zo goed mogelijk voor ze? BPRC doet dit op allerlei verschillende manieren. We trainen dieren, zodat ze minder stress ervaren. We zorgen voor een ruime, sociale huisvesting en we zorgen voor verrijking van de leefomstandigheden van de dieren.
Alternatieven
In de tussentijd zijn we hard op zoek naar mogelijkheden om het aantal dierproeven te verminderen. Het verschilt van onderzoek tot onderzoek of dat op dit moment haalbaar is. Zo is dit voor vaccinstudies nog moeilijk, omdat de interacties die in een lichaam plaatsvinden in reactie op een vaccin zo complex zijn, dat ze moeilijk na te bootsen zijn in een kweekschaaltje. Wel werken we mee aan onderzoek dat erop gericht is om dierproeven voor kwaliteitscontroles van vaccins te vervangen door in vitro testen. Ook op andere vlakken hebben we vorderingen kunnen maken. Zo hebben we onlangs een nieuwe detectiemethode ontwikkeld voor malariaparasieten. Dit maakt grootschaliger geneesmiddelenonderzoek in kweekschaaltjes mogelijk.
Nieuwe technologieën
Tegenwoordig hebben we steeds meer mogelijkheden om dierproeven op een diervriendelijkere manier uit te voeren. Zo hebben we de beschikking over telemetrie: door het implanteren van chips kunnen we o.a. de temperatuur en activiteit van de dieren continu en op afstand in de gaten houden. Met geavanceerde camera’s kan het eventuele ziekteverloop van de dieren dag en nacht bestudeerd worden, zonder de dieren te verstoren in hun normale gedrag. Zo kunnen we nauwkeurige data verkrijgen en bovendien kunnen we bij een verandering meteen ingrijpen. Dit vermindert het ongerief dat de dieren ondervinden. Ook hebben we de beschikking over diverse methodes van medische beeldvorming, waaronder PET-CT. Hiermee kunnen we binnen in het lichaam kijken zonder dieren hiervoor te hoeven opereren. Ook dit zorgt voor minder ongerief. Bovendien kunnen we zo dieren in de tijd volgen. Hierdoor zijn minder dieren nodig voor een experiment.