In eerdere berichtgeving hebben we laten zien dat het huidige tbc-vaccin BCG toegediend via de luchtwegen bescherming tegen tbc in resusapen laat zien. BCG heeft naast een effect op tbc echter nog een veel breder gunstig effect op andere infecties. Door dit zogenaamde heterologe effect van het tbc-vaccin zijn kinderen (en volwassenen) ook beter beschermd tegen allerlei soorten luchtweginfecties en bloedvergiftiging.
Hoe werkt een vaccin - deel 1
Een vaccin is erop gericht om je te beschermen tegen één bepaalde ziekteverwekker. Een griepvaccin beschermt je tegen de griep en niet tegen de mazelen. Veel van de vaccins die nu gebruikt worden tegen bekende infectieziekten bestaan uit een verzwakte vorm van de ziekteverwekker waardoor je wel afweer (immuniteit) tegen de ziekte opbouwt maar niet dat je ziek wordt. Als je geïnfecteerd raakt met de ziekteverwekker waartegen je gevaccineerd bent kan het afweersysteem sneller reageren tegen de ziekteverwekker die dan geen kans krijgt om je ziek te maken. Dus een vaccin zorgt ervoor dat je afweer sneller werkt en is specifiek voor de ziekte. Dit noemen we “het geheugen” van het immuunsysteem. Dus met een vaccin zet je eigenlijk het geheugen aan tegen een bepaalde ziekte. Het deel van het immuunsysteem dat verantwoordelijk is voor deze “specifieke immuniteit” noemen we het adaptieve immuunsysteem.
Hoe werkt een vaccin - deel 2
Het is al langere tijd bekend dat bepaalde vaccins, vooral verzwakte levende vaccins zoals het tbc-vaccin, het mazelenvaccin en het poliovaccin, een bredere bescherming bieden tegen infectieziekten dan alleen tegen de ziekte waartegen je gevaccineerd bent. BCG, het enige tbc-vaccin, wat de meeste kinderen op de wereld ontvangen bij hun geboorte, beschermt niet alleen tegen tbc. Het beschermt ook tegen luchtweginfecties veroorzaakt door een andere ziekteverwekker dan de tbc-bacil. Dit soort immuniteit wordt “heterologe immuniteit” genoemd. We weten dat deze bescherming wordt gereguleerd door het zogenaamde aangeboren immuunsysteem. Hoewel dit deel van het immuunsysteem minder specifiek is, reageert het wel degelijk ook sneller wanneer een ziekteverwekker je infecteert. Dus ook het aangeboren immuunsysteem heeft een soort geheugen. We noemen dit ook wel "getrainde immuniteit" om het niet te verwarren met het geheugen van het adaptieve immuunsysteem.
Wat hebben wij gevonden
Standaard vaccinatie met BCG vindt plaats in de huid (intradermaal). Wij hebben in eerdere berichtgeving laten zien dat het huidige tbc-vaccin BCG toegediend via de luchtwegen (mucosaal) een beter bescherming laat zien tegen tbc in resusapen. In de huidige studie die nu gepubliceerd is laten we zien dat BCG toegediend via de luchtwegen ook resulteert in een verbeterde getrainde immuniteit van cellen van het aangeboren immuunsysteem in het bloed en beenmerg van resusapen. Aangezien deze heterologe immuniteit tot een betere bescherming tegen luchtweginfecties leidde zijn onderzoekers bezig het tbc-vaccin ook te testen tegen andere luchtweginfecties zoals covid-19.
Een nieuw tbc-vaccin
Naast het bestaande tbc-vaccin hebben we ook een nieuw tbc-vaccin getest. In tegenstelling tot BCG, dat gemaakt is van een aangepaste tbc-bacil uit koeien, is het nieuwe vaccin gemaakt van een menselijke tbc-bacil (MTBVAC). Doordat MTBVAC veel meer lijkt op de menselijke tbc-bacil geeft het een betere immuunreactie tegen tbc. Wij hebben vastgesteld dat, net als bij het BCG-vaccin, ook toediening via de luchtwegen van het MTBVAC vaccin leidt tot een betere getrainde immuniteit van het aangeboren immuunsysteem in vergelijking met standaard in de huid toegediende MTBVAC. Of mucosale vaccin-toediening in zijn algemeenheid betere “trained immunity” geeft, is een interessante veronderstelling die nader onderzocht zal moeten worden.