Post traumatische stress syndroom (PTSS) treedt op na een traumatische gebeurtenis. Mensen met PTSS herinneren het trauma beter dan wenselijk. Hoewel het zinvol is zo’n gebeurtenis goed te herinneren zodat je een soortgelijke situatie in de toekomst kan voorkomen, beïnvloedt dit sterke geheugen het dagelijkse leven. ’s Nachts in de vorm van nachtmerries en overdag herinneren flash-backs constant aan het trauma waardoor het haast niet mogelijk is om normaal te kunnen functioneren. Deze patiënten worden behandeld met psychotherapie gericht op het traumatische geheugen, zoals exposuretherapie. Voor deze behandeling zijn herhalingssessies nodig voordat een verbetering zichtbaar wordt. Daarom doen we onderzoek naar snellere behandelingsmethodes.
Voor de verankering van het geheugen zijn bepaalde receptoren op de hersencellen nodig. Deze receptoren zijn te vergelijken met een slot waarin een sleutel past waarna een deur opengaat. Een van deze receptoren heet NMDA-receptor. Het geheugen gebruikt het slot op de deur ook om hetzelfde geheugen tijdens een herbeleving opnieuw op te slaan. Een exposure therapie maakt gebruikt van dit gegeven en is erop gericht om tijdens de herbeleving afleidingen toe te voegen aan het geheugen waardoor de nieuwe opslag verdund wordt met ruis.
Kunnen we het slot naar de opslagruimte afschermen?
Een andere manier om te voorkomen dat het emotionele geheugen van een traumatische gebeurtenis wordt opgeslagen is door het slot (in dit geval de NMDA-receptor) af te schermen. Behandeling met medicijnen die de NMDA-receptor afschermen tijdens een herbeleving van het trauma biedt een belangrijke mogelijkheid om mensen met PTSS te kunnen behandelen.
Ketamine als geneesmiddel tegen traumatisch geheugen
Ketamine is een stof die de NMDA-receptor afdekt en daardoor voorkomt dat het geheugen na een herbeleving opnieuw kan worden opgeslagen. Ketamine wordt in hogere doseringen ook gebruikt als verdoving door dierenartsen. Maar in lage doseringen kan het voorkomen dat emotioneel geheugen zich verder verankert in ons brein. Het moment van toediening is daarbij erg belangrijk.
Helpt ketamine om stressvolle gebeurtenissen te vergeten?
Om antwoord te krijgen op deze vraag gebruikten we een testopstelling met twee aan elkaar verbonden kamers, een lichte en een donkere kamer. Witoorpenseelapen zijn van nature nieuwsgierig en wanneer je ze in de lichte kamer loslaat willen ze graag weten wat er in de donkere kamer gebeurt. Een belangrijke eigenschap van PTSS is het vermijden van eerder ervaren vervelende gebeurtenissen. In de proefopstelling wordt de donkere kamer minder aantrekkelijk gemaakt met elektrische pulsen van 0,001 ampère. Ter vergelijking, op schrikdraad staat ongeveer 15000 keer meer, namelijk 15 ampère. Zo leerden de apen dat ze de donkere kamer moesten vermijden omdat ze daar een vervelende ervaring hadden.
Indien deze dieren, op het moment van de herbeleving, ketamine krijgen toegediend blijken ze een week later bij een volgende blootstelling de donkere kamer niet meer te vermijden, terwijl de dieren met een placebobehandeling nog steeds vermijdend gedrag vertonen.
Ook blijkt dat in het brein van de ketamine-behandelde dieren de aanmaak van nieuwe hersencellen is verminderd. Dus mogelijk voorkomt ketamine de opslag van emotioneel geheugen niet alleen voor het afschermen van de NMDA-receptor maar ook door het voorkomen van het maken van nieuwe verbindingen in het brein. Het voordeel van zo’n medicijn is dat het effect al na één behandeling optreedt.
Het gehele artikel is hier te lezen.